جنگنامه کشم - جرون نامه

جنگنامه کشم - جرون نامه

جرون نامه از قدری شیرازی  ,  مصحح: محمد باقر وثوقی - عبدالرسول خیراندیش

مکان چاپ: تهران

تاریخ چاپ: 1384

ناشر: موسسه پژوهشی میراث مکتوب

" این اثر، حاوى دو منظومه جنگ نامه کشم و جرون‌نامه است که در سال هاى 1032 تا 1042 ﻫ . ق به نظم درآمده‌اند. جنگ نامه کشم، سروده شاعرى ناشناس، روایتى منظوم از فتح جزیره قشم توسط سپاهیان ایرانى، است. جرون­نامه یا داستان جرون، سروده قدرى (زنده تا 1043 ﻫ . ق)، از لحاظ محتوایى شامل رویدادها و حوادث پیرامون فتح قشم و شرح مفصل حمله نیروهاى ایرانى به جزیره هرموز و فتح آن است. این اثر حاوی اطلاعات ارزشمندی درباره تحولات سیاسى، اقتصادى خلیج فارس در قرن یازدهم، هم زمان با پایان سیطره پرتغالی‌ها در هرمز و آغاز ورود گسترده اروپائیان به راه هاى دریایى منطقه است."

اسناد فارسی،عربی و ترکی در آرشیو پرتغال درباره هرمز و خلیج فارس

• اسناد فارسی، عربی و ترکی در آرشیو ملی پرتغال درباره هرمز و خلیج فارس
• پدیدآورنده: جهانگیر قائم مقامی
• دیگر پدیدآورندگان:
• ناشر: دانشکده فرماندهی و ستاد ارتش جمهوری اسلامی ایران {ایران-تهران}
• تعداد جلد:
• محل نشر: ایران ـ تهران
• سال نشر: 0
• نوبت چاپ:
• شماره جلد: 2
• تعداد صفحه: 288
• تیراژ:
• زبان: فارسی
• قطع: وزیری
• جنس جلد: شمیز
• 

---

نمایه

• تاریخ و جغرافی ->کشورهای اسلامی ->آسیا ->خاورمیانه ->خلیج فارس ->اسناد نام خلیج فارس

چکیده

• در این نوشتار با استناد به 46 سند از اسناد مختلف و به زبان‌های مختلف که شامل نامه‌های رد و بدل شده بین حاکمان ایران و حاکمان پرتغال و سایر حاکمان که در این نامه‌ها به نام جزیره هرمز (تنگه هرمز) و خلیج فارس به عنوان جزئی از خاک ایران اشاره شده است، گردآوری شده است. نویسنده ضمن ارایه اصل سند و عکس آن، متن آن را که غالبا دارای غلط‌های املایی و انشایی است و از لحاظ ادبی اعتبار و علمیتی ندارد را نیز ذکر کرده و بدین وسیله به معرفی خلیج فارس به عنوان محلی مهم برای تجارت میان ایران و کشورهای عربی، هند، پرتغال، اروپا و سایر کشورها پرداخته است. این اسناد همچنین از لحاظ جغرافیایی، تاریخی، سیاسی و اقتصادی دارای ارزش و اعتبار بود و قابل ارایه در مجامع بین‌المللی برای حقانیت ایران در منطقه خلیج فارس و نام ملی و بین‌المللی خلیج فارس است.

------

جهانگیر قائم‌مقامی (۱۲۹۷-۱۳۶۰)، متخصص اسناد تاریخی و تاریخ دورهٔ قاجار، و مدیر نشریهٔ بررسی‌های تاریخی.

جهانگیر قائم‌مقامی فرزند رضا قلی قائم مقامی (یاور) در ۱۸ مهرماه ۱۲۹۷ خورشیدی در تهران متولد شد۰ او با چهار واسطه به قائم مقام فراهانی وزیر و صدر اعظم عباس میرزا نایب السلطنه و محمد شاه قاجار و صاحب منشأت معروف می‌رسد۰ دوران کودکی او در تهران و کرند و کرمانشاه و همدان و اراک گذشته است۰ تحصیلات ابتدائی را در مدرسه علمیه تهران و فردوسی اراک و قسمتی از تحصیلات متوسطه خود را در دبیرستان علمیه تهران انجام داد و سپس به اصرار پدرش به مدرسه نظام در تهران وارد شد و سپس به دانشکده افسری رفت و تحصیلات خود را در رشتهُ فنون نظامی در سال ۱۳۲۱ خورشیدی با درجهُ ستوان دومی در رشتهُ مهندسی از آن دانشکده به پایان رسانید، و چندی در لشکرهای تهران و خوزستان و شیراز خدمت کرد. سپس برای تکمیل تحصیلات مهندسی نظامی به مدارس عالی مهندسی در شهرهای آنژه و ورسای به فرانسه رفت۰جهانگیر قائم مقامی در خلال خدمات نظامی خود همیشه به مطالعه و بررسی تاریخ و جغرافیای ایران علاقمند بود و در هر مأموریتی از فرصت‌های محلی برای تکمیل اطلاعات تاریخی و جغرافیائی محلی استفاده می‌کرد چنانکه در سفرهای خوزستان و بختیاری و کوهگیلویه و فارس اطلاعات کاملی در بارهُ عشایر آن حدود جمع آوری کرد و حاصل کار او به صورت سه جلد کتاب در بارهُ عشایر خوزستان و کوهگیلویه‌است که قسمتهائی از آن هم به صورت مقالاتی تحت عنوان «عشایر خوزستان» در مجله یادگار سالهای ۱۳۲۳، ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ به مدیریت دانشمند فقید استاد عباس اقبال آشتیانی که در تهران منتشر می‌شد به چاپ رسیده است۰ جهانگیر قائم مقامی پس از تعطیل مجله یادگار همکاری قلمی خود را با مجلهُ یغما آغاز نمود و این همکاری سالها ادامه داشت۰ وی مدت ۶ سال در دانشگاه نظامی تهران، سمت استادی در رشتهُ مهندسی داشت و در همین سالهاست که به طور ضمنی به تحصیل در دانشگاه تهران نیز پرداخت و در سال ۱۳۳۵ به اخذ لیسانس نائل آمد۰ در سال ۱۳۳۶ به دومین سفر تحصیلی خود به فرانسه رفت و در سال ۱۳۳۸ به ایران بازگشت۰ در سال ۱۳۴۴ به سمت رئیس کمیته تاریخ نظامی منصوب شد و نشریهٔ تحقیقی بررسی‏های تاریخی (وابسته به ستاد مشترک ارتش) در سال ۱۳۴۵ توسط جهانگیر قائم‌مقامی بنیان‌گذاری شد و خود سردبیری آن را تا ۱۳۴۹ به عهده گرفت. این سالها به تصدیق عموم محققان تاریخ ایران و ایرانشناسان داخلی و خارجی، از معتبرترین و بهترین ادوار مجله مزبور است۰ این نشریه تا ۱۳۵۷ به طور منظم منتشر می‌شد. در سال ۱۳۴۵ با حفظ سمت و شغل سازمانی خود برای طی دورهُ دکترا در تاریخ به فرانسه رفت و در سال ۱۳۴۷ به اخذ دکترا در تاریخ معاصر ایران از دانشگاه سوربن توفیق یافت و رسالهُ دکترای او تحت عنوان «روابط نظامی ایران و فرانسه در قرن نوزدهم» در حدود ۴۰۰ صفحه به قطع وزیری بزرگ با درجه ممتاز پذیرفته شد۰ وی در سال ۱۳۵۱ برای بررسی اسناد تاریخ ایران موجود در آرشیوهای کشور پرتغال به لیسبون رفت و در این مدت کلیهُ اسناد فارسی، عربی و ترکی را که مربوط به خلیج فارس و جزیره هرموز در آنجا بود بررسی نمود۰ حاصل این بررسی‌ها را نخست به صورت مقالاتی متوالی تحت عنوان «مسأله هرموز در روابط ایران و پرتغال» در مجلهُ بررسیهای تاریخی منتشر نمود و سپس مجموعهُ آن مقالات به عنوان جلد یکم از کتاب «اسناد فارسی، عربی و ترکی در بارهُ هرموز و خلیج فارس» به صورت جداگانه انتشار یافت۰ از کارهای عمدهٔ او جمع‌آوری منشآت و مکتوبات قائم‌مقام فراهانی است که در سه مجلد به چاپ رسید. جهانگیر قائم‌مقامی در ۲۰ تیر ۱۳۶۰، در سن ۶۴ سالگی در تهران درگذشت.

کتابشناخت حضور پرتغالی ها در خلیج فارس

برگرفته از سایت:                  http://www.historylib.com/site/sviewdocument.aspx?docid=783&rt=list پس از تشکیل امپراطوری عثمانی و تصرف قسطنطنیه – استانبول بعدی - در 453 توسط ترکان و از بین رفتن مسیر تجاری جاده ابریشم، روابط تجاری بین آسیا و اروپا با مشکل مواجه شد. از سوی دیگر رقابت بین تجار ونیزی و دیگر اروپائیان بر سر کالاهای گران قیمت شرق، ارو پائیان را به فکر یافتن راه های جدید تجاری در مناطق شرقی انداخت که منجر به آغاز دور جدیدی از استعمار در کشور های مسلمان بویژه ایران و هند شد. در طول قرن پانزدهم پرتغالیها بیش از همه برای در دست گرفتن این تجارت مهم تلاش کردند. از این روی ناوگان های متعددی به همراه دریانوردانی چون " واسکو دوگوما" "بارتولو مئو دیاس" " پرودی کویلیان" برای شناسایی این مناطق به شرق و سواحل جنوبی افریقا، جنوب هند و عربستان فرستادند. قبل از آمدن پرتغالیها، تجارت بحری مشرق در دست اعراب عمان و یمن بود ،پرتغالیها این تجارت را به زور از دست آنان گرفته و به مدت چند قرن در اختیار داشتند. "آلفونسو آلفوکرک" دریاسالار معروف پرتغالی، حدود پانصد سال پیش، در سال 1507 برای اولین بار به جزیره هرمزوارد شد و حاکم جزیره را تحت فشار قرار داده و مجبور به پرداخت خراج به پرتغالیها کرد. وی در سال 1514مجددا به هرمز حمله کرد و جزیره را به تصرف کامل خود در آورد و سیف الدین حاکم هرمز را به صورت امیر خراج گزار پرتغال در راس حکومت هرمز گذاشت. پرتغالیها مرتب بر میزان خراج هرمز می افزودند به طوری که میزان آن از 15 هزار به یکصد هزار سرافین رسید. در این دوره، از هرمز به عنوان شهری زیبا، پررونق ، مرفه و آسوده یاد شده است. تسلط پرتغالیها به هرمز برای اقتصاد ایران بسیار زیان بار بود. در همین زمان آلبوکرک دژی مستحکم در ساحل هرمز بنا کرد. این دژ به "قلعه پرتغالیها" معروف است. در پی حملات متعدد پرتغالیها به جزیره هرمز پیمان نامه ای بین ایران و پرتغال بسته شد. بر اساس این پیمان ایران هرمز را به عنوان مستعمره پرتغال به رسمیت شناخت.این تسلط بر امور تجاری و اقتصادی هرمز تا دوره شاه عباس اول ادامه یافت. سپاهیان شاه عباس به رهبری امام قلی خان در 1623 و به کمک انگلیسیها، پرتغالیها را از هرمز بیرون کردند و پرچم آنان را از فراز جزیره هرمز به زیر کشیدند. در 1660 قشون عمان، مسقط را متصرف شدند. بدین ترتیب مهمترین سنگر پرتغالیها در دریای عمان از دست آنان خارج شد و بدین ترتیب سلطه پرتغالیها بر منطقه خلیج فارس پس از 150 سال خاتمه یافت. حضور و اعمال پرتغالیها در هرمز و جزایر خلیج فارس در منابع متعددی از جمله کتابهای تاریخی، اسناد، سفرنامه ها و مقالات ذکر شده است در ادامه به ذکر برخی از این منابع در دو قسمت فارسی و عربی خواهیم پرداخت: الف: منابع فارسی وثوقی، محمد باقر، تاریخ مهاجرت اقوام در خلیج فارس «ملوک هرمز»، شیراز، 1380 499ص ، صص 306-365 حافظ نیا، محمدرضا ، خلیج فارس و نقش استراتژیک تنگه هرمز ، تهران، سمت، 1371، 536 ص، صص 219-225 دلدم، اسکندر، سلطه جویان و استعمارگران در خلیج فارس، تهران، نوین، 1363، 376 ص، صص 53- 90، ویلسون، آرنولد، تاریخ خلیج فارس، ترجمه محمد سعیدی، تهران، 235ص. صص 76- 119، میریان، عباس، جغرافیای تاریخی خلیج و دریای پارس، ایران، خرمشهر، کتابفروشی میریان، بی تا، 640ص، صص 132-133؛ 508-511 سدید السلطنه، محمدعلی، بندر عباس و خلیج فارس «اعلام الناس فی احوال بندر عباس»، تصحیح و مقدمه از احمد اقتداری، به کوشش علی ستایش، تهران، دنیای کتاب، 1368، 780 ص، صص 666- 667 سایبانی، احمد، از بندر جرون تا بندر عباس، تهران، چی چی کا، 1377، 415 ص، صص 57 – 58 نوربخش، حسین، خلیج فارس و جزایر ایرانی، تهران، سنائی، 1362، 448ص ، صص 209-214 مدنی، احمد، محاکمه خلیج فارس نویسان، تهران، توس، 1357، 166ص ، صص 93 – 101 اسدی، بیژن، خارجیان در خلیج فارس، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران، 1384ش ، 140ص، صص11 – 26 ریشه های پیدایش منازعات ارضی در خلیج فارس، زیر نظر عبدالله جاسبی، تهران، دفتر فرهنگ مقاومت ئابسته بهدانشگاه آزاد اسلامی، 1380، 183ص ، صص25-29 شوشتر والسر، سیبیلا، ایران صفوی از دیدگاه سفرنامه های اروپائیان (1502-1722)، ترجمه غلامرضا ورهرام، تهران، امیر کبیر، 1364، 166 ص، صص 81 – 83 همایون، غلامعلی، اسناد مصور اروپائیان در ایران از اوائل قرون وسطی تا اواخر قرن هیجدهم، تهران، دانشگاه تهران، 1348ش، 238ص ، صص 39 – 47 جناب، محمدعلی، خلیج فارس نفوذ بیگانگان و رویدادهای سیاسی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی، 1356ش، 176 ص، صص 8 – 11 مقتدر، غلامحسین، کلید خلیج فارس، تهران، 1333ش، 159ص، صص 15-32 ر. وادالا (نایب کنسول سابق فرانسه در بوشهر)، خلیج فارس در عصر استعمار، ترجمه شفیع جوادی، تهران، کتاب سحاب، ، 1356، 186 ص، صص 39-44 الهی، همایون، خلیج فارس و مسائل آن، تهران، قومس، ، 1369، 352 ص، صص 26-44 سردادور، ابوتراب، جنگ و عشق، تاریخ عصر شاه عباس کبیر ج 2، تهران، 969 ص.صص، 774- 792 سحاب، ابوالقاسم، تجدید عظمت ایران: تاریخ زندگانی شاه عباس کبیر، تهران، بنگاه مربی 1325،317ص، صص263 - 264 جعفریان،رسول، صفویه از ظهور تا زوال،تهران،1378،468 ص،صص137-139 افراسیابی، بهرام، خورشید عالی قاپو: شاه عباس، تهران، حمیدا،1376، ص 550، صص317- 320 محمد میرک بن مسعود حسینی منشی، ریاض الفردوس خانی، به کوشش ایرج افشار و فرشته صرافان، تهران، بنیاد موقوفات افشار،580 ص، صص424 -427 بیانی، خانبابا، تاریخ نظامی ایران جنگهای دوره صفویه، تهران، چاپخانه ارتش، بی تا،592ص، صص481 – 542 ویلسن ، سر آرنولد تالبوت، تاریخ خلیج فارس، ترجمه محمد سعیدی ،تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی 1988،ص333 ولایتی، علی اکبر، تاریخ روابط خارجی ایران در عهد شاه عباس اول صفوی، تهران 1374 وزارت امور خارجه دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی،299ص، صص91-127، مباحث تاریخی ج 4 ...وخیر اندیش، عبد الرسول، جنگنامه قشم، ازسراینده ای ناشناس.وجرون نامه/سروده قدری تصحیح و تحقیق محمد باقر وثوقی و عبد الرسول خیر اندیش، تهران،مرکز پژوهشی میراث مکتوب، ، 1384،صص 264و 47و(12) و 2 تصویر قائم مقامی، جهانگیر، اسنادفارسی،عربی وترکی در آرشیو ملی پرتغال در باره هرموز و خلیج فارس جلد یکم – مدخل مساله هرموز در روابط ایران و پرتغال جلد دوم متن نامه های فارسی، تهران، ستاد بزرگ ارتشتاران 1354 فسایی، حسن حسینی، فارسنامه ناصری، تصحیح و تحشیه از منصور رستگار اقتداری، احمد، هرمز و جنگ دریایی امام قلی خان سردار شاه عباس، بررسی های تاریخی 12/6 (1357/1978)، صص91-124 سدید السلطنه، محمد علی، آثار شهرهای باستانی سواحل و جزایرخلیج فارس و دریای عمان تهران انجمن آثار ملی ،1969، ص 1136 فلسفی، نصر الله ، سیاست خارجی ایران در دوران صفوی، تهران سازمان کتابهای جیبی 1963، ص320 فسایی، حسن بن حسن، فارسنامه ناصری،تالیف: حسن حسینی فسایی،تهران انتشارات کتابخانه نسایی،ج2 صص 347-339-33-34،تصحیح از منصور رستگار،تهران امیر کبیر 1989 2 جلدی ج2:صص 7-868-872-2179 اسکندر منشی (1561-1634)، تاریخ عالم آرای عباسی،تالیف اسکندر بیگ ترکمان زیر نظر: ایرج افشار، تهران،امیر کبیر،1957 ،2جلدی، صص 607 – 608 تاریخ عالم آرای عباسی تالیف اسکندر بیگ منشی با تصحیح و ویراستاری محمد اسماعیل رضوانی، تهران دنیای کتاب 1999، 3جلدی ج:35 (1)-583 (1) – 52(2)587-1512-73-(1)و(2)1515-1824-35(1) ماتوس، لوئیس، اسناد و روابط تاریخی ایران و پرتغال، تهران، مرکز اسناد و خدمات پژوهش ،2003، ص408 قسمت دوم ، ویراستار مهدی آقا محمد زنجانی نوایی ، عبد الحسین، روابط سیاسی ایران و اروپا در عصر صفوی، تهران ویسمن ،1994، ص 337، مجموعه تاریخ ایران و جهان جلد 3 قائم مقام، جهانگیر، مهرها ،توضیح وطغراهای ملوک هرمز . در بررسی های تاریخی ،8 /3(1352)، صص 43-58 مسائل هرمز در روابط ایران و پرتغال در بررسی های تاریخی 9/3،1974 صص: 211-280، 1974 9/4 صص: 247-286،9/5 : 225-258،9/6187-220،10/1 (1975) صص201-250،10/2 (1975) صص202-242 اسناد فارسی، عربی و ترکی در آرشیو ملی پرتغال در باره هرمز و خلیج فارس، تهران ،ستاد بزرگ ارتشتاران 1976، ص290 اسناد فارسی عربی و ترکی در آرشیو ملی پرتغال در باره هرمز و خلیج فارس، در بررسیهای تاریخی 12/2 (1977) صص123-164،12/3(1977) صص181-208 12/4(1977) صص193-214،12/5(1978) صص221-254 12/6(1978) صص189-224،13/1 (1978)صص193-218 13/2(1978) صص255-286،13/3(1978)صص235-280 سدید السلطنه ، محمد علی ، بندر عباس و خلیج فارس، تهران، ابن سینا 1963 ،2جلدی ج1: صص736و 85 سیووری، راجر مروین، ایران عصر صفویه، ترجمه و ویراستار : کامبیز عزیزی،تهران، نشرمرکز 1993،ص290 ستوده منوچهر و افشار ایرج، اسناد پادریان کرملی بازمانده از عصر شاه عباس صفوی،تهران، میراث مکتوب 2004،صص 22و 328 سید علی رئیسی، (1562-1498)، سیدی علی کاتبی، مرآه الممالک ،سفر نامه به خلیج فارس،هند، ماوراء النهر و ایران، تهران بنیاد فرهنگی ایران، 1976،ص223، ویراستار علی گنجه لی- محمد تفضلی د سیلوا فیگوئرا گارسیا(1550-1624)، سفرنامه دن گارسیا ، سفیر اسپانیا در دربار شاه عباس اول ، ترجمه و ویراستار: غلامرضا سمیعی ، تهران نشر نو 1984، صص 10 و 530 اروج بیگ بیات ، دن ژوان ایرانی ، تهران،تابان، 1338/1959، صص(6)و 425و (1) نقاشی 4 و نقشه 3،ویراستار: مسعود رجب نیا،انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب، مجموعه ایران شناسی 18 وثوقی، علی اکبر، معرفی داستان جرون یا جرون نامه در فارس شناخت 4/2، (1379/2000)، صص59-77 ب: منابع عربی جبارة البرغوثی، تاریخ الخلیج [الفارسی]، دمشق، دار کنعان،2005،166 ص.،صص - 50 ابحاث ندوة رأس الخیمة التاریخیة (مقالات کنفرانس رأس الخیمه در سال 1987) الاستعمار البرتغالی فی الخلیج[الفارسی] و العلاقة بین الخلیج العربی و شرق افریقیا، امارات متحده عربی،1987،320 ص صالح اوزبران (به ترکی)،ترجمه به عربی: عبدالجبار ناجی، الاتراک العثمانیون و البرتغالیون فی الخلیج [الفارسی] 1534-1581،بغداد، مکتبة الارشاد،1979،130ص الخصوصی، بدرالدین عباس، دراسات فی تاریخ الخلیج[الفارسی] الحدیث و المعاصر (لجزء الاول)،کویت، ذات السلاسل،1984،235 ص،13 - 35 عبدالعزیز عبدالغنی ابراهیم، بریطانیا و امارات الساحل العمانی، بغداد، 1987،490ص ،11 – 42، تاریخ البرتغالیین فی الخلیج [الفارسی] (مذکرات دوارتی بربروسا وجون هیوفان لینخوتن و مقالة تشارلز بوکسر) (الموسوعة البرتغالیة)، ترجمه عیسی امین، بحرین،1996،154ص یوم سقطت هرمز (مذکرات القائد البحری روی فیریرا اندرادی) (الموسوعة البرتغالیة) ترجمه عیسی امین، بحرین،1996،171ص تاریخ الخلیج [الفارسی] و البحر الاحمر (فی اسفار بیردو تیخسیرا) (الموسوعة البرتغالیة) ترجمه عیسی امین،بحرین،1996،120ص سخینی، عصام، ممکة هرمز اسطورة الخلیج التجاریة،امارات متحده عربی،1997،161 ص،57 – 118 الجیب،فوزیه، تاریخ النفوذ البرتغالی فی البحرین (1521 – 1602)، اردن،2003،288 ص سلمان، محمد حمید، الغزو البرتغالی للجنوب العربی و الخلیج [الفارسی] فی الفترة ما بین 1507-1525 امارات متحده عربی، مرکز زاید للتراث و التاریخ،2000،346 ص. عقاد، صلاح، التیارات السیاسیة فی الخلیج [الفارسی]،قاهره،1965،350ص، صص9 - 26 جمال زکریا قاسم، تاریخ الخلیج [الفارسی] الحدیث و المعاصر (المجلد الاول)، قاهره، دارالفکر العربی،465 ص، صص42 - 85 سالم مشکور، نزاعات الحدود فی الخلیج [الفارسی]، بیروت، 1993،167 ص، صص18 – 18 – 20 نوال حمزه یوسف الصیرفی، النفوذ البرتغالی فی الخلیج [الفارسی] (فی القرن العاشر الهجری – السادس عشر المیلادی)، ریاض،1983،218 ص مهنا، محمد نصر،دلیل الخلیج [الفارسی] : دراسة فی تاریخ العلاقات الدولیة و الاقلیمیة، اسکندریه، جامعی الحدیث، بی تا،588ص، صص43

نمایشگاه اسناد ایران و پرتغال - 1387

خبرگزاری فارس: به مناسبت پانصدمین سالگرد روابط ایران و پرتغال تعدادی اسناد مبادله شده بین دو کشور در مرکز اسناد لیسبون به نمایش درآمد.

به گزارش خبرگزاری فارس، در این مراسم که با حضور معاون وزیر فرهنگ پرتغال، مسئولان دولتی و دیپلماتهای مقیم برگزار شد، سید رسول مهاجر سفیر کشورمان در لیسبون گفت: ظهور قدرتمند سلسله صفویه در پنج قرن قبل در ایران، تمرکز آنان بر اتحاد داخلی و اعلام رسمی مذهب شیعه به عنوان مذهب مردمی ایران نقطه عطفی در تاریخ کشورمان بوده و این امور همزمان با تلاش پرتغالی‌ها جهت کشف سرزمین‌های جدید در ماورا بحار بوده در همان زمان اولین سفیر خارجی از کشور پرتغال به ایران و ارد می شود. وی تعامل سیاسی و فرهنگی دو کشور در طی 5 قرن گذشته را مهم دانست و گفت: فرش ایرانی اثرات زیادی بر نقاشی پرتغالی داشته است. سفیر کشورمان ضمن تقدیر از پرتغالی‌ها به خاطر نگهدای این اسناد طی قرن‌های گذشته و عرضه آنها، بررسی و تحقیق در این اسناد توسط گروههای تحقیقاتی و دانشگاهی را بسیار ارزشمند دانست. معاون وزیر فرهنگ پرتغال نیز با اشاره به اهمیت برگزاری این نمایشگاه اظهار داشت: قدمت روابط ایران و پرتغال از اهمیت بالایی برخوردار است و قطعاً این روابط پانصد ساله بین ایران و پرتغال بایستی توسعه یابد. وی انتشار کتاب اسناد روابط و انجام کارهای تحقیقاتی مشترک را یکی از راههای مناسب برای آگاهی مردم و در دسترس قرار دادن این اسناد برای عموم دانست. لاسردا مدیرکل مرکز اسناد پرتغال نیز اسناد عرضه شده در نمایشگاه را گوشه‌ای از اسناد آن مرکز مربوط به قرون شانزدهم و هفدهم دانست که حاکی از روابط دو کشور و همچنین میراث نسل‌های گذشته است. وی گفت این اسناد نه تنها میراثی برای ایران و پرتغال، بلکه میراث مشترک جهانی به شمار می‌آیند. تلش اکوینا استاد برجسته تاریخ ایران و پرتغال نیز نفوذ ایران در منطقه را در زمان صفویه بسیار قابل توجه دانست و گفت: در 500 سال گذشته زبان رسمی آسیا فارسی بود به همین دلیل تمدن فرهنگ و زبان فارسی در هند رایج بوده و پرتغالی‌ها که در آن زمان در هند (گوا) بودند به طور غیر مستقیم تحت تاثیر فرهنگ و تمدن ایران قرار گرفته‌اند. این نمایشگاه که به مناسبت پانصدمین سال روابط ایران و پرتغال برگزار شد نزدیک به 50 سند، نقشه، مکاتبه، سفرنامه و کتابهایی که در قرون شانزده و هفده میلادی در خصوص خلیج فارس و ایران نگارش یافته را در خود جای داده است. در میان سندهای به نمایش در آمده اسنادی به چشم می‌خورد که پادشاه وقت پرتغال به زبان فارسی نسبت به نگارش نامه اقدام کرده است. همچنین اولین سفرنامه‌های مربوط به حضور پرتغالی‌ها در ایران به نمایش گذاشته شده‌ است. اکثر اسناد به زبان پرتغالی هستند اما برخی اسناد به زبان فارسی نیز دیده می‌شوند. مکاتبات نایب السلطنه حکومت پرتغال در هند با حکمران هرمز، مکاتبات شاه ایران با شاه پرتغال و ماموریت هایی که سفیران پرتغالی در دربار صفوی داشتند بخشی از اسناد نمایشگاه را تشکیل می دهد. پرتغال یکی از غنی ترین آرشیوهای اسناد را دارا است که به عنوان گنجینه‌ای برای محققان و اساتید تاریخ و اسناد قابل استفاده می‌باشد. هم اکنون توردوتومبو(مرکز اسناد پرتغال) مجموعه‌ای از اسناد شامل 83 هزار سند که مربوط به اسناد روابط پرتغال با دیگر کشورها است را در قالب طرح یادبود دنیا (Memoria Do Mundo) به یونسکو ارائه کرده و یونسکو این اسناد را به عنوان میراث فرهنگی دنیا به رسمیت شناخته و‌ دیپلم این یادبود را در اختیار مرکز مذکور قرار داده است.

http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8704040890

اسناد روابط تاریخی ایران و پرتغال: سالهای 1500 تا 1758

اسناد روابط تاریخی ایران و پرتغال: سالهای 1500 تا 1758/
•پدید اورندگان : مهدی آقامحمدزنجانی ,
•ناشر : وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات ,
•سال نشر : 1382
• نوع کتاب : ترجمه
• رده سنی : 0
• تیراژ : 0
• نوع جلد : شومیز
• شابک : 964-361-181-7
• تاریخ نشر : 1382/6/26
• محل نشر : تهران
• زبان : فارسی
• زبان اصلی :
• تعداد صفحات : 416
• قیمت : 18800
• نوبت چاپ : 1
• قطع : وزیری
• شماره جلد : 0

• چکیده : مجموعه حاضر در بر دارنده فهرستی از اسناد، نقشه‌ها، سفرنامه‌ها و کتاب‌هایی است که در کشور پرتغال ـ بین سال‌های 1500تا 1758م ـ درباره دریانوردان این کشور در مشرق زمین، به ویژه خلیج فارس تهیه و نگارش شده است .این فهرست تا حدودی نگرش و دیدگاه دولتمردان پرتغالی در برخورد با اقوام، بهره‌گیری از منابع اقتصادی، نحوه حضور و چگونگی برخورد با حکمرانان محلی را نشان می‌دهد .محتوای این مجموعه بر گرفته از منابع مراکز جمع‌آوری اسناد و کتابخانه‌های پرتغال و سایر کشورها مانند اسپانیا، فرانسه و انگلستان بوده است .فهرست این مراکز و منابع مورد استفاده در ابتدای کتاب آمده که از آن جمله‌اند :آرشیو گوا (در بندر گوا در هند)، آرشیو شهرداری الواش (پرتغال) آرشیو وزارت امور خارجه پرتغال، آرشیو استان تولدو در مادرید، کتابخانه ملی لیسبون، کتابخانه ملی مادرید، کتابخانه ملی پاریس، کتابخانه ملی ویتوریو امانوئل در شهر رم، کتابخانه عمومی اورآ (پرتغال)، کتابخانه واتیکان، موزه بریتانیا در لندن، و آرشیو ملی تورد تومبو در لیسبون (مرکز اسناد ملی پرتغال) .ظاهرا اصل این کتاب در سال 1972از سوی موسسه گلبانکیان، با بهره‌گیری از تعدادی محقق و مورخ پرتغالی و کارشناسان آگاه دوران تاریخی مذکور، در کشور پرتغال تهیه شده است، اما در شناسنامه کتاب نامی از تهیه کنندگان اصلی مجموعه ذکر نگردیده است .در لابه‌لای کتاب تصویر نمونه اسناد چاپ شده و در پایان، نمایه اسامی آمده است .

http://www.rasekhoon.net/books/show/94055