اسناد فارسی،عربی و ترکی در آرشیو پرتغال درباره هرمز و خلیج فارس

• اسناد فارسی، عربی و ترکی در آرشیو ملی پرتغال درباره هرمز و خلیج فارس
• پدیدآورنده: جهانگیر قائم مقامی
• دیگر پدیدآورندگان:
• ناشر: دانشکده فرماندهی و ستاد ارتش جمهوری اسلامی ایران {ایران-تهران}
• تعداد جلد:
• محل نشر: ایران ـ تهران
• سال نشر: 0
• نوبت چاپ:
• شماره جلد: 2
• تعداد صفحه: 288
• تیراژ:
• زبان: فارسی
• قطع: وزیری
• جنس جلد: شمیز
• 

---

نمایه

• تاریخ و جغرافی ->کشورهای اسلامی ->آسیا ->خاورمیانه ->خلیج فارس ->اسناد نام خلیج فارس

چکیده

• در این نوشتار با استناد به 46 سند از اسناد مختلف و به زبان‌های مختلف که شامل نامه‌های رد و بدل شده بین حاکمان ایران و حاکمان پرتغال و سایر حاکمان که در این نامه‌ها به نام جزیره هرمز (تنگه هرمز) و خلیج فارس به عنوان جزئی از خاک ایران اشاره شده است، گردآوری شده است. نویسنده ضمن ارایه اصل سند و عکس آن، متن آن را که غالبا دارای غلط‌های املایی و انشایی است و از لحاظ ادبی اعتبار و علمیتی ندارد را نیز ذکر کرده و بدین وسیله به معرفی خلیج فارس به عنوان محلی مهم برای تجارت میان ایران و کشورهای عربی، هند، پرتغال، اروپا و سایر کشورها پرداخته است. این اسناد همچنین از لحاظ جغرافیایی، تاریخی، سیاسی و اقتصادی دارای ارزش و اعتبار بود و قابل ارایه در مجامع بین‌المللی برای حقانیت ایران در منطقه خلیج فارس و نام ملی و بین‌المللی خلیج فارس است.

------

جهانگیر قائم‌مقامی (۱۲۹۷-۱۳۶۰)، متخصص اسناد تاریخی و تاریخ دورهٔ قاجار، و مدیر نشریهٔ بررسی‌های تاریخی.

جهانگیر قائم‌مقامی فرزند رضا قلی قائم مقامی (یاور) در ۱۸ مهرماه ۱۲۹۷ خورشیدی در تهران متولد شد۰ او با چهار واسطه به قائم مقام فراهانی وزیر و صدر اعظم عباس میرزا نایب السلطنه و محمد شاه قاجار و صاحب منشأت معروف می‌رسد۰ دوران کودکی او در تهران و کرند و کرمانشاه و همدان و اراک گذشته است۰ تحصیلات ابتدائی را در مدرسه علمیه تهران و فردوسی اراک و قسمتی از تحصیلات متوسطه خود را در دبیرستان علمیه تهران انجام داد و سپس به اصرار پدرش به مدرسه نظام در تهران وارد شد و سپس به دانشکده افسری رفت و تحصیلات خود را در رشتهُ فنون نظامی در سال ۱۳۲۱ خورشیدی با درجهُ ستوان دومی در رشتهُ مهندسی از آن دانشکده به پایان رسانید، و چندی در لشکرهای تهران و خوزستان و شیراز خدمت کرد. سپس برای تکمیل تحصیلات مهندسی نظامی به مدارس عالی مهندسی در شهرهای آنژه و ورسای به فرانسه رفت۰جهانگیر قائم مقامی در خلال خدمات نظامی خود همیشه به مطالعه و بررسی تاریخ و جغرافیای ایران علاقمند بود و در هر مأموریتی از فرصت‌های محلی برای تکمیل اطلاعات تاریخی و جغرافیائی محلی استفاده می‌کرد چنانکه در سفرهای خوزستان و بختیاری و کوهگیلویه و فارس اطلاعات کاملی در بارهُ عشایر آن حدود جمع آوری کرد و حاصل کار او به صورت سه جلد کتاب در بارهُ عشایر خوزستان و کوهگیلویه‌است که قسمتهائی از آن هم به صورت مقالاتی تحت عنوان «عشایر خوزستان» در مجله یادگار سالهای ۱۳۲۳، ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ به مدیریت دانشمند فقید استاد عباس اقبال آشتیانی که در تهران منتشر می‌شد به چاپ رسیده است۰ جهانگیر قائم مقامی پس از تعطیل مجله یادگار همکاری قلمی خود را با مجلهُ یغما آغاز نمود و این همکاری سالها ادامه داشت۰ وی مدت ۶ سال در دانشگاه نظامی تهران، سمت استادی در رشتهُ مهندسی داشت و در همین سالهاست که به طور ضمنی به تحصیل در دانشگاه تهران نیز پرداخت و در سال ۱۳۳۵ به اخذ لیسانس نائل آمد۰ در سال ۱۳۳۶ به دومین سفر تحصیلی خود به فرانسه رفت و در سال ۱۳۳۸ به ایران بازگشت۰ در سال ۱۳۴۴ به سمت رئیس کمیته تاریخ نظامی منصوب شد و نشریهٔ تحقیقی بررسی‏های تاریخی (وابسته به ستاد مشترک ارتش) در سال ۱۳۴۵ توسط جهانگیر قائم‌مقامی بنیان‌گذاری شد و خود سردبیری آن را تا ۱۳۴۹ به عهده گرفت. این سالها به تصدیق عموم محققان تاریخ ایران و ایرانشناسان داخلی و خارجی، از معتبرترین و بهترین ادوار مجله مزبور است۰ این نشریه تا ۱۳۵۷ به طور منظم منتشر می‌شد. در سال ۱۳۴۵ با حفظ سمت و شغل سازمانی خود برای طی دورهُ دکترا در تاریخ به فرانسه رفت و در سال ۱۳۴۷ به اخذ دکترا در تاریخ معاصر ایران از دانشگاه سوربن توفیق یافت و رسالهُ دکترای او تحت عنوان «روابط نظامی ایران و فرانسه در قرن نوزدهم» در حدود ۴۰۰ صفحه به قطع وزیری بزرگ با درجه ممتاز پذیرفته شد۰ وی در سال ۱۳۵۱ برای بررسی اسناد تاریخ ایران موجود در آرشیوهای کشور پرتغال به لیسبون رفت و در این مدت کلیهُ اسناد فارسی، عربی و ترکی را که مربوط به خلیج فارس و جزیره هرموز در آنجا بود بررسی نمود۰ حاصل این بررسی‌ها را نخست به صورت مقالاتی متوالی تحت عنوان «مسأله هرموز در روابط ایران و پرتغال» در مجلهُ بررسیهای تاریخی منتشر نمود و سپس مجموعهُ آن مقالات به عنوان جلد یکم از کتاب «اسناد فارسی، عربی و ترکی در بارهُ هرموز و خلیج فارس» به صورت جداگانه انتشار یافت۰ از کارهای عمدهٔ او جمع‌آوری منشآت و مکتوبات قائم‌مقام فراهانی است که در سه مجلد به چاپ رسید. جهانگیر قائم‌مقامی در ۲۰ تیر ۱۳۶۰، در سن ۶۴ سالگی در تهران درگذشت.